NHG Standaard - Acne Vulgaris

BEGRIPPEN
Acne vulgaris: polymorf beeld met open en gesloten comedonen, papels, pustels en soms ook noduli en cysten; in het gelaat en soms op rug en schouders Acne conglobata: ernstige vorm, waarbij ook reuzeco-medonen, infiltraten, abcessen en fistels voorkomen



DIAGNOSTIEK
Anamnese
duur en lokalisatie
beleving van de klacht
acne beïnvloedende factoren naar de mening van de patiënt
wijze van huidverzorging (cosmetica, zeep, quetschen)
eerdere behandeling, zelf toegepast of voorgeschreven door een arts


Inspectie
Aard en uitgebreidheid van de acne
Onderscheiden worden:

acne vulgaris waarbij comedonen overwegen
acne vulgaris waarbij ontstekingsverschijnselen (papels en pustels) overwegen
acne conglobata


BELEID
Zelfzorg
voor het volgen van een dieet is geen wetenschappelijke basis
een positief effect van zonlicht en UV straling is niet bewezen
cosmetica hebben geen therapeutisch effect, sommige werken comedogeen
alleen de vrij verkrijgbare middelen met benzoylperoxide en/of salicylzuur zijn werkzaam
acne kan verergeren door gebruik van middelen met een schurende werking op de huid, door uitknijpen van en krabben aan laesies en door overmatig reinigen


Voorlichting
aansluiten op toegepaste zelfzorg. Daarnaast bespreken:
mogelijke oorzaken, prognose en behandelingsmogelijkheden
de huid wassen met niet te heet water en weinig zeep; droogdeppen
spaarzaam cosmetica (bij voorkeur op waterbasis) gebruiken
alleen open comedonen eventueel verwijderen
alleen van medicamenteuze behándeling is de werkzaamheid aangetoond
effect van medicamenteuze therapie treedt op na een latentieperiode van tenminste 4 weken, na (soms) aanvankelijke verergering
verkeerde hygiëne, voeding, seksuele gewoonten e.d. staan niet in verband met acne


Behandeling
Bij vrouwen met acne vulgaris die ook anticonceptie wensen kan hormonale therapie worden overwogen. Alle laaggedoseerde OAC kunnen een gunstig effect op acne hebben. OAC die cyproteronacetaat bevatten (Diane 35®) zijn het meest effectief tegen acne


Overwegend comedonen Overwegend ontstekingsverschijnselen (papels, pustels, zonder of met cysten)
Stap 1 benzoylperoxide 1dd 5% in gelvorm, op de romp eventueel 10% of salicylzuur 1 dd 2% solutio of 2% in lanettewascrème, later eventueel verhogen tot uiteindelijk 10% in crème benzoylperoxide (idem)
Stap 2 tretinoïne met 1dd 0,05% in crème of solutio, bij irritatie verminderen tot 0,02%, bij onvoldoende resultaat verhogen tretinoïne (idem)
of een lokaal antibioticum: solutio clindamycine 1% FNA of solutio erytromycine (concentratie niet van belang). Bij onvoldoende effect 's ochtends een lokaal antibioticum en 's avonds benzoylperoxide
Stap 3 oraal antibioticum: tetracycline, 4 dd 250 mg, bij gunstig effect dosis stapsgewijs verlagen, na 6 maanden behandeling staken. Bij intolerantie: erythromycine, 2 dd 500 mg met stapsgewijze verlaging. Voorzichtig bij combinatie met OAC. altijd combineren met benzoylperoxide
Stap 4 isotretinoïne (Roaccutane®) 0,5 mg/kg/dag in 1 of 2 doses, bij bijwerkingen 0,2 mg/kg/dag. Let op contra-indicaties, bijwerkingen en controleschema



Controles
Therapietrouw is essentieel voor een goed effect. Over follow-up worden duidelijke afspraken gemaakt Controles vinden plaats:

na 2-4 weken, bij bijwerkingen behandeling aanpassen
na 3 maanden, bij onvoldoende effect behandeling aanpassen
iedere 3 maanden, herhalingsrecepten tijdens de controles
Bij goed resultaat van behandeling met alleen benzoylperoxide zijn controles minder dringend


Verwijzen
Wanneer isotretinoïne geïndiceerd is, maar de huisarts dit zelf niet voorschrijft
Voor behandeling van littekens onstaan als gevolg van acne (dermabrasie, litteken-excisie e.d.)